ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය (ලංවිම) විදුලි ගාස්තු 25% සිට 35% දක්වා ඉහළ නැංවීමට යෝජනා කර ඇති අතර, සංශෝධිත ගාස්තු ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල (IMF) බලා සිටී.
ලංවිම ආරංචි මාර්ග පවසන පරිදි, මෙම ගාස්තු යෝජනා ලංවිම සහ ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගිතා කොමිෂන් සභාව (PUCSL) අතර එකඟ වූ සූත්‍රයට අනුකූලව සකස් කර PUCSL හි අනුමැතිය සඳහා ඉදිරිපත් කරනු ඇත.
සංශෝධිත ගාස්තු පිළිබඳ සාකච්ඡා මධ්‍යයේ, ලංවිම සභාපති තිලක් සියඹලාපිටිය මහතා බලශක්ති අමාත්‍යවරයාට සිය ඉල්ලා අස්වීමේ ලිපිය භාර දී ඇත. දේශපාලන අධිකාරියේ සහ PUCSL හි අනවශ්‍ය මැදිහත්වීම් හේතුවෙන් මෙම ඉල්ලා අස්වීම සිදුවී ඇති බව Sunday Times පුවත්පත වාර්තා කරයි.
ලංවිම විසින් එවකට පවත්වාගෙන ගිය ගාස්තු අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යා යුතු බවට මතයක් ඉදිරිපත් කර තිබියදීත්, PUCSL විසින් මේ වසරේ ජනවාරි මාසයේදී විදුලි ගාස්තු 20% කින් අඩු කිරීමට අනුමතිය ලබා දුන්නේය.
ජ්‍යෙෂ්ඨ ලංවිම නිලධාරියෙකු පැවසුවේ ජනවාරි මාසයේ ගාස්තු අඩු කිරීමෙන් පසු 2022 ට පෙර පැවති තත්ත්වයට සමානව ලංවිම නැවතත් පාඩු ලැබීමට පටන් ගත් බවයි.
“2022 දී ලංවිමෙහි සමුච්චිත පාඩුව රුපියල් බිලියන 473 කි. 2022 දී ආර්ථික කඩා වැටීමත් සමඟ එවකට පැවති රජය IMF කොන්දේසිවලට අනුකූලව දෙවරක් විදුලි ගාස්තු වැඩි කළේය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2023 දී ලංවිම රුපියල් බිලියන 61 ක ලාභයක් සහ 2024 දී රුපියල් බිලියන 141 ක ලාභයක් ලබා ගත්තේය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2024 අවසන් වන විට ලංවිමෙහි සමුච්චිත පාඩුව රුපියල් බිලියන 271 දක්වා අඩු විය. නමුත් දැන් නැවතත් මේ වසරේ පෙබරවාරි මාසයේ සිට ලංවිමෙහි පාඩුව රුපියල් බිලියන 271.1 සිට වැඩි වෙමින් පවතී,” යනුවෙන් ඔහු කියා සිටියේය.
රුපියල් බිලියන 473 ක සමුච්චිත පාඩුවට රාජ්‍ය බැංකුවලින් ලබාගත් දිගුකාලීන ණය සහ කෙටි කාලීන ණය, පොලී ගෙවීම් සහ ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවට (CPC) සහ පෞද්ගලික විදුලි බලාගාරවලට ගෙවිය යුතු මුදල් ඇතුළත් වේ.
“රටේ විදුලි ගාස්තු සම්බන්ධයෙන් IMF හි ප්‍රධාන කොන්දේසි දෙකක් තිබුණි. එකක් වූයේ පිරිවැය පිළිබිඹු කරන ගාස්තුයි. ලංවිම ඒ සඳහා දැඩිව කටයුතු කළා. අනෙක නම් යම් මාසයක ලංවිමෙහි මුදල් ප්‍රවාහය රුපියල් බිලියන 15 ට වඩා අඩු නම්, වහාම 10% ක ගාස්තු වැඩි කිරීමක් කළ යුතු බවයි,” යනුවෙන් ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියා පැවසීය.
මෙම වසරේ ජනවාරි මාසයේදී ගාස්තු 20% කින් අඩු නොකළේ නම්, දෙවන කාර්තුවේදී ගාස්තු 5% කින් පමණ වැඩි කළ යුතුව තිබූ බව ඔහු සඳහන් කළේය.
පසුගිය සති කිහිපය තුළ දෙවරක් IMF ශ්‍රී ලංකාවට මතක් කර දුන්නේ පිරිවැය අයකර ගැනීමේ විදුලි මිලකරණ ව්‍යුහාත්මක මිණුම් ලකුණ උල්ලංඝනය වී ඇති අතර මූල්‍ය අවදානම් වැඩි විය හැකි බවයි.
කාර්තුමය කාලසටහනකට අනුව අප්‍රේල් මාසයේදී ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය සහ මහජන උපයෝගිතා කොමිෂන් සභාව විසින් ගාස්තු සංශෝධනය කළ යුතුව තිබුණි. නමුත් එය සිදු නොවීය. බලධාරීන් අප්‍රේල් මාසයේ ගාස්තු සංශෝධනය මඟ හැරියේ ඇයි දැයි පැහැදිලි කිරීමට වක්‍ර ක්‍රමයක් භාවිතා කළහ.
ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුව බලයට පත් වීමට පෙර ජනතාවට ලබා දුන් පොරොන්දු අතර, විදුලි ගාස්තු එක හෙලා පහත දැමීම ප්‍රමුඛස්ථානයක් ගත්තේ ය. අනුර කුමාර දිසානායක ජනාධිපති අපේක්ෂකයාව සිටිය දී ඔහු ජනාධිපතිවරණ වේදිකාවේ දී පැහැදිලිව ප්‍රකාශ කළේ ‘ඉතා ම කෙටි කාලයක් තුළ’ විදුලි ගාස්තු සැළකිය යුතු ප්‍රමාණයකින් පහත හෙලන බව ය.
මීට පෙර විදුලි ගාස්තු සංශෝධනය සම්බන්ධ යෝජනා ඉදිරිපත් කෙරුණු අවස්ථාවේ දී ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය විසින් ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගීතා කොමිසමට යොමු කළ නිර්දේශය වූයේ එතැන් සිට ඉදිරි මාස 6 ක කාල සීමාව තුළ විදුලි ගාස්තු වෙනස් නොකර පවත්වාගෙන යාම ය.
කෙසේවෙතත්, 2025 ජනවාරි මාසයේ දී ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය සහ ආණ්ඩුවේ සාවද්‍ය කරුණු දැක්වීම් පිළි නොගනිමින් විදුලි බිල 20% කින් අඩු කිරීමට මහජන උපයෝගීතා කොමිසම විසින් නිර්දේශ කොට කටයුතු කරන ලදී. ඒ විදුලි ගාස්තු සංශෝධනය කිරීම සඳහා වූ අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමට මහජන උපයෝගීතා කොමිසම විසින් ලබා දෙන ලද අවස්ථාවේ දී අදහස් සැලකිල්ලට ගනිමිනි.
ඒ අනුව මහජන විරෝධය සහ ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගීතා කොමිසමේ නිර්භය ක්‍රියාමාර්ගය හමුවේ අකැමැත්තෙන් වුව ද, විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීම සඳහා විදුලි බල මණ්ඩලයට සහ ආණ්ඩුවට සිදු විය. ඉන්පසු ගත වූ මාස 4 ක කාල සීමාව පුරා ඉදිරියේ දී විදුලි ගාස්තු සංශෝධනය කළ යුතු බවත්, විදුලිබල මණ්ඩලය දුවන්නේ පාඩුවට බවත් කියාපාමින් ආණ්ඩුවේ ඇමැතිවරු කන්කෙඳිරි ගෑහ. ජුනි මාසයේ පැවැත්වෙන ඊළඟ විදුලි ගාස්තු සංශෝධනයේ දී විදුලි ගාස්තු වැඩි වන බව ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක ප්‍රකාශ කර තිබේ.
විදුලිය ගාස්තු අඩු කළ යුතු බවට පාර්ශව කිහිපයක් විසින් ම මහජන උපයෝගීතා කොමිසම හමුවේ කරුණු දැක්වූ අතර, ඒ අතරින් හිටපු විදුලිබල අමාත්‍යාවරයෙකු වන පාඨලී චම්පික රණවක ඉදිරියෙන් සිටියි. මේ මස මුල දී මාධ්‍ය හමුවක් පවත්වමින් ඔහු දැනට පවතින විදුලි අර්බුදය සම්බන්ධයෙන් සවිස්තරාත්මකව කරුණු දැක්වූ අතර, ඉදිරියේ දී නිසැක විදුලිය ගාස්තු ඉහළ නැංවීමක් සිදු වනු ඇති බව ඔහු අවධාරණය කළේ ය.
එම මාධ්‍ය හමුවෙන් උපුටා ගැනීමක් පහත දැක්වේ.
