ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව විසින් අද (ජූනි 30) මධ්‍යම රාත්‍රියේ සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි ඉන්ධන මිල යළිත් සංශෝධනය කිරීම, දැනටමත් දරුණු ආර්ථික පීඩනයකින් පෙළෙන ශ්‍රී ලාංකේය ජනතාව මත තවත් දරාගත නොහැකි බරක් පැටවීමකි. කිසිදු සහනයක් නොමැතිව දිගින් දිගටම මිල ඉහළ දැමීම, රජයේ ආර්ථික කළමනාකරණයේ ඇති අකාර්යක්ෂමතාව සහ දුරදක්නා නුවණ නොමැතිකම මනාව පෙන්නුම් කරයි.
මෙම මිල වැඩිවීම් අනුව, ලංකා සුදු ඩීසල් ලීටරයක මිල රුපියල් 15කින් ඉහළ ගොස් රුපියල් 289ක් වන අතර, ඔක්ටේන් 92 පෙට්‍රල් ලීටරයක මිල රුපියල් 12කින් ඉහළ ගොස් රුපියල් 305ක් දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත. එපමණක් නොව, ලංකා භූමිතෙල් ලීටරයක්ද රුපියල් 7කින් ඉහළ දමා ඇති අතර එහි නව මිල රුපියල් 185කි. රටේ අති බහුතරයක් වන සාමාන්‍ය ජනතාව දෛනිකව භාවිතා කරන ප්‍රධාන ඉන්ධන වර්ග තුනේම මිල ඉහළ දැමීම, ඔවුන්ගේ දෛනික ජීවනෝපායන්ට සහ මූලික අවශ්‍යතාවලට සෘජුවම බලපානු ඇත.
මෙම මිල වැඩිවීම්වල සෘජු ප්‍රතිවිපාක ලෙස, ප්‍රවාහන ගාස්තු ඉහළ යාම, ආහාර ද්‍රව්‍ය ඇතුළු අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩවල මිල ඉහළ යාම සහ සමස්ත උද්ධමනය තවදුරටත් ඉහළ යාම නොවැලැක්විය හැකිය. කෘෂිකර්මාන්තයට සහ ධීවර කර්මාන්තයට භූමිතෙල් සහ ඩීසල් අත්‍යවශ්‍ය වන බැවින්, මෙම මිල වැඩිවීම් නිෂ්පාදන වියදම් ඉහළ නංවා, අවසානයේදී එම භාණ්ඩවල මිලද ඉහළ යෑමට හේතු වනු ඇත.
රජය සහ අදාළ බලධාරීන්, ජාත්‍යන්තර වෙළඳපොළේ මිල උච්චාවචනයන් පෙන්වා දෙමින් මෙම මිල වැඩිවීම් සාධාරණීකරණය කළද, රට තුළ පවතින ආර්ථික අර්බුදයේ බර ජනතාව මත පැටවීම කිසිසේත්ම පිළිගත නොහැක. ආර්ථික ස්ථායීතාවයක් ඇති කිරීමට හෝ ජනතාවට සහන සැලසීමට කිසිදු දිගුකාලීන විසඳුමක් ඉදිරිපත් නොකර, කෙටි කාලීන පැච් වැඩසටහන් මගින් තවදුරටත් ජනතාව අපහසුතාවයට පත් කිරීමෙන් සිදුවන්නේ ඔවුන්ගේ ඉවසීම සීමාවට පැමිණවීම පමණි.
ඔක්ටේන් 95 පෙට්‍රල් සහ ලංකා සුපර් ඩීසල් මිල නොවෙනස්ව තැබීම, සමාජයේ ඉහළ ස්ථරවලට පමණක් සහනයක් සැලසීමක් ලෙස දැකිය හැකි අතර, එය සාමාන්‍ය ජනතාව මුහුණ දෙන සැබෑ ගැටලු විසඳීමට කිසිදු දායකත්වයක් නොදක්වයි.
මෙවැනි තීරණ මගින් රටේ ආර්ථිකය කිසිදා ස්ථාවර මාවතකට ගෙන යා නොහැකි අතර, එය ජනතාව අතර දැඩි කලකිරීමක් සහ විරෝධයක් ඇති කිරීමට හේතු වනු ඇත. රජය වහාම ජනතාවගේ සැබෑ දුෂ්කරතා තේරුම් ගෙන, ඔවුන්ට සහන සැලසීම සඳහා විකල්ප විසඳුම් සෙවිය යුතු කාලය එළඹ ඇත.
එමෙන්ම ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ විපක්ෂයේ සිටින විට ඉන්ධන මිල ඉහළ දැමීමට සහ ඉන්ධන මිල සූත්‍රය ක්‍රියාත්මක කිරීමට දැඩි ලෙස විරෝධය දැක්වීය. ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන තර්ක සහ ක්‍රියාමාර්ග කිහිපයක් පහත දැක්වේ:
- මිල සූත්‍රයේ විනිවිදභාවය නොමැතිකම: JVP නායක අනුර කුමාර දිසානායක ඇතුළු ඔවුන්ගේ මන්ත්‍රීවරුන්, ඉන්ධන මිල සූත්‍රය රහසිගත එකක් බවත්, එහි ගණනය කිරීම් විනිවිදභාවයකින් තොර බවත් පාර්ලිමේන්තුවේදී මෙන්ම මාධ්‍ය හමුවලදීද දිගින් දිගටම චෝදනා කළහ. මෙම සූත්‍රය මහජනතාවට හෙළි කරන ලෙස ඔවුන් ඉල්ලා සිටියේය.
- මිල සූත්‍රයට සමාන්තරව ආදායම් සූත්‍රයක්: ඉන්ධන මිල සූත්‍රයක් මගින් මිල ගණන් ඉහළ නංවන්නේ නම්, ජනතාවගේ ආදායම ඉහළ නැංවීම සඳහාද සමාන්තර සූත්‍රයක් හඳුන්වා දිය යුතු බවට JVP පෙන්වා දුන්නේය. සෑම මාස දෙකකට වරක් ඉන්ධන මිල ඉහළ නංවන්නේ නම්, රජය විසින් සෑම මාස දෙකකට වරක්ම රාජ්‍ය හා පෞද්ගලික අංශයේ සේවක වැටුප්ද ඉහළ නැංවීමට සූත්‍රයක් ඉදිරිපත් කළ යුතු බව ඔවුන්ගේ තර්කය විය.
- ජනතාව මත බර පැටවීම: ඉන්ධන මිල ඉහළ දැමීමෙන් සමස්ත ජනතාවම දැඩි පීඩාවට පත්වන බවත්, ජීවන වියදම ඉහළ යන බවත් JVP නිරන්තරයෙන් අවධාරණය කළේය. විශේෂයෙන් කොරෝනා වසංගතය වැනි අවස්ථාවලදී ඉන්ධන මිල ඉහළ දැමීම ජනතාව “කබලෙන් ලිපට ඇද දැමීමක්” බවට ඔවුන් චෝදනා කළහ.
- විරෝධතා සහ උද්ඝෝෂණ: ඉන්ධන මිල වැඩි කිරීමට එරෙහිව ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ රට පුරා විරෝධතා රැසක් සංවිධානය කළේය. “වැඩි කළ තෙල් මිල පහත දමනු, ජනතාවට කඩිනම් සහන සලසනු, අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ මිල වහාම අඩු කරනු” වැනි තේමා යටතේ විවිධ දිස්ත්‍රික්කවල උද්ඝෝෂණ පැවැත්වුණි. ජනතාව පාරට බැසිය යුතු බවත්, එවිට පමණක් රජයට ජනතා පීඩනය වැටහෙනු ඇති බවත් JVP මන්ත්‍රීවරුන් ප්‍රකාශ කළහ.
- මිල ස්ථායිකරණ අරමුදල: පෙර රජයන් විසින් පිහිටුවා තිබූ “ඉන්ධන මිල ස්ථායිකරණ අරමුදල” ජනතාවට සහන සැලසීමට භාවිතා නොකරන්නේ මන්දැයි JVP ප්‍රශ්න කළේය.
ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ ආණ්ඩු බලයේ සිටියදී: වත්මන් තත්ත්වය
2024 ජනාධිපතිවරණයෙන් ජයග්‍රහණය කර අනුර කුමාර දිසානායක ජනාධිපති වීමත් සමඟ, ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ වත්මන් ආණ්ඩුවේ ප්‍රධාන කොටස්කරුවෙකු බවට පත්ව ඇත. ආණ්ඩුවේ කොටසක් වීමෙන් පසු ඉන්ධන මිල සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ගේ ස්ථාවරයේ සැලකිය යුතු වෙනසක් දක්නට ලැබේ:
- මිල සූත්‍රය අනුගමනය කිරීම: විපක්ෂයේ සිටියදී දැඩිව විවේචනය කළ ඉන්ධන මිල සූත්‍රයම වත්මන් රජය විසින් අනුගමනය කිරීමට සිදුව ඇති බව කැබිනට් ප්‍රකාශක විජිත හේරත් සඳහන් කර ඇත. පෙර පැවති ගිවිසුම් හේතුවෙන් මෙම සූත්‍රය සමඟ ඉදිරියට යාමට සිදුව ඇති බව ඔවුන් ප්‍රකාශ කරයි. මෙය විපක්ෂයේ සිටියදී දැරූ ස්ථාවරයට පටහැනි බව පැහැදිලිය.
- මිල අඩු කිරීම් වල සීමාවන්: බලයට පත් වූ පසු ඔක්තෝබර් මාසයේදී පෙට්‍රල් සහ ඩීසල් මිල සුළු වශයෙන් අඩු කිරීමට රජයට හැකි විය. කෙසේ වෙතත්, මෙය JVP විපක්ෂයේ සිටියදී ප්‍රකාශ කළ පරිදි ඉන්ධන මිල තුනෙන් එකකින් පමණ අඩු කළ හැකි බවට වූ මතයට වඩා බෙහෙවින් අඩු අගයකි.
- විනිවිදභාවය පිළිබඳ අභියෝග: ඉන්ධන මිල සූත්‍රයේ විනිවිදභාවය පිළිබඳව විපක්ෂයේ සිටියදී නැඟූ ප්‍රශ්නවලට, ආණ්ඩුවක් ලෙස පැමිණි පසු තවමත් පැහැදිලි පිළිතුරක් හෝ ක්‍රියාමාර්ගයක් ලබා දී නොමැත. මිල සූත්‍රයේ ගණනය කිරීම් මහජනයාට විවෘත කිරීමේ පොරොන්දුව තවමත් ඉටු වී නොමැත.
- ජනතාවගේ අපේක්ෂා: ජනතාවට සහන ලබා දීමේ දැඩි පොරොන්දු සමඟ බලයට පත් වූ බැවින්, වත්මන් රජයෙන් ඉන්ධන මිල සම්බන්ධයෙන් වඩාත් සහනශීලී ප්‍රතිපත්තියක් ජනතාව අපේක්ෂා කරයි. එහෙත්, ජාත්‍යන්තර වෙළඳපොළේ මිල උච්චාවචනයන් සහ ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ, එම අපේක්ෂා ඉටු කිරීම අභියෝගයක් බව පෙනේ.
- සන්දර්භයෙහි වෙනස: ආණ්ඩු බලයේ සිටින විට, රටේ සමස්ත ආර්ථික තත්ත්වය, ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම්, රාජ්‍ය ආදායම් සහ වියදම් වැනි පුළුල් පරාසයක සාධක සලකා බැලීමට සිදුවේ. විපක්ෂයේ සිටියදී මෙම සාධක එතරම් සෘජුව බලපාන්නේ නැත.
