මහ බැංකුව විසින් වාහන ලීසිං පහසුකම් සඳහා අදාළ උපරිම ‘ණයට – වටිනාකම අනුපාතය’ (LTV) වෙනස් කරමින් නව රෙගුලාසි මාලාවක් එළිදක්වා ඇත. මෙම නව නීති මගින් මීට පෙර පැවති LTV කාණ්ඩ හතර වෙනුවට ප්‍රධාන කාණ්ඩ දෙකක් යටතේ උපරිම ලීසිං ප්‍රතිශතය අඩු කර තිබීම විශේෂත්වයකි.

සංශෝධිත LTV සීමාවන් වාහන වර්ගය අනුව පහත පරිදි වෙන් කර ඇත.

වාණිජ වාහන (Commercial Vehicles): 70%
පුද්ගලික වාහන (Private Vehicles): 50% (කාර්, වෑන්, ත්‍රිරෝද රථ සහ අනෙකුත් පුද්ගලික භාවිත වාහන මෙයට ඇතුළත් වේ)
මෙම නවතම සංශෝධනයට පෙර, එනම් පසුගිය ජූලි මාසයේදී, මහ බැංකුව විසින් වෙනම LTV කාණ්ඩ හතරක් ප්‍රකාශයට පත් කර තිබුණි. නව නීති මගින් එම කාණ්ඩ සැලකිය යුතු ලෙස සරල කර ඇත.

පෙර පැවති සීමාවන් නව සීමාවන් සමඟ සංසන්දනය කිරීමේදී, LTV අනුපාතය පහත පරිදි අඩු වී ඇත.

වාණිජ වාහන සඳහා වූ LTV අනුපාතය 80% සිට 70% දක්වා පහළ දමා තිබේ.
පුද්ගලික වාහන (කාර්/වෑන්) සඳහා වූ LTV අනුපාතය 60% සිට 50% දක්වා අඩු කර තිබේ.
පෙර 50% සහ 70% ලෙස පැවති ත්‍රිරෝද රථ සහ අනෙකුත් පෞද්ගලික භාවිත වාහන සඳහා වූ LTV අනුපාතය දැන් 50% දක්වා අඩු වී ඇත.
මෙම ක්‍රියාමාර්ගය හරහා, මූල්‍ය ආයතන මගින් වාහන සඳහා ණය ලබාදීමේදී වඩාත් සංවිධානාත්මක හා විචක්ෂණශීලී ණය ප්‍රමිතීන් තහවුරු කිරීමට මහ බැංකුව අපේක්ෂා කරයි.

වෙළඳපොළට ඇති විය හැකි බලපෑම්

1. වාහන සඳහා ඉල්ලුම අඩු වීම (Dampened Demand)

අත්තිකාරම් ගෙවීම් වැඩිවීම: LTV අනුපාතය අඩු කිරීම යනු, වාහනයක් ලීසිං කිරීමට හෝ ණයට ගැනීමට ගැණුම්කරුවන්ට වැඩි අත්පිට මුදලක් (Down Payment) ගෙවීමට සිදුවීමයි.

උදාහරණය: LTV 60% සිට 50% දක්වා අඩු වූ විට, රු. මිලියන 10ක වාහනයක් සඳහා පෙර රු. මිලියන 4ක් (40%) ගෙවීමට සිදු වූවාට වඩා දැන් රු. මිලියන 5ක් (50%) ගෙවීමට සිදු වේ.

ගැණුම්කරුවන් අධෛර්යමත් වීම: මෙම වැඩිවන අත්තිකාරම් මුදල් අවශ්‍යතාවය නිසා, විශේෂයෙන්ම සාමාන්‍ය ගැනුම්කරුවන් සහ කුඩා ව්‍යාපාර හිමියන් වාහන මිලදී ගැනීම ප්‍රමාද කිරීමට හෝ සම්පූර්ණයෙන්ම වළක්වා ගැනීමට ඉඩ ඇත.

වෙළඳපොළේ මන්දගාමීත්වය: සමස්තයක් ලෙස, වාහන අලෙවිය තවදුරටත් මන්දගාමී වීමට හෝ පහත වැටීමට මෙය හේතු විය හැක.

2. මූල්‍ය ආයතනවල ණය දීමේ ප්‍රවේශය (Lending Approach)

විචක්ෂණශීලී ණය ප්‍රමිතීන් (Prudent Lending): මෙම පියවරේ ප්‍රධාන අරමුණක් වන්නේ මූල්‍ය ආයතන හරහා වාහන සඳහා ණය සැපයීමේදී වඩාත් සුසංයෝගී සහ විචක්ෂණශීලී ණය ප්‍රමිතීන් තහවුරු කිරීමයි.

මූල්‍ය පද්ධතියේ ස්ථාවරත්වය: ගැනුම්කරුගේ අවදානම අඩු කරන බැවින්, ණය පැහැර හැරීම් (Defaults) සහ නරක ණය (NPL) අනුපාත ඉහළ යාමේ අවදානම අඩු කිරීමට මෙය උපකාරී වේ. මෙය සමස්ත මූල්‍ය පද්ධතියේ ස්ථාවරත්වය ආරක්ෂා කිරීමට වැදගත් වේ.

ආයෝජන අවදානම කළමනාකරණය: මූල්‍ය සමාගම්වලට වාහන ලීසිං මත ඇති අධික නිරාවරණය (Exposure) අඩු කර ගැනීමටත්, තම ණය කළඹේ තත්ත්වය වැඩිදියුණු කිරීමටත් මෙයින් අවස්ථාවක් ලැබේ.

3. වාහන වර්ග මත ඇතිවන බලපෑම

පුද්ගලික වාහන (Private Vehicles): කාර්, වෑන්, ත්‍රිරෝද රථ වැනි පුද්ගලික භාවිත වාහන සඳහා LTV 50% දක්වා අඩු කිරීමෙන්, මෙම කාණ්ඩයේ වාහන සඳහා වන ඉල්ලුමේ විශාලතම අඩු වීමක් දැකිය හැක. ත්‍රිරෝද රථ වැනි ආදායම් උපයන වාහන සඳහා ද 70% සිට 50% දක්වා අඩු වීම, ඒවා මිලදී ගැනීමට බලාපොරොත්තු වන පිරිස්වලට සෘජුවම බලපානු ඇත.

වාණිජ වාහන (Commercial Vehicles): 80% සිට 70% දක්වා අඩුවීමද ව්‍යාපාරික අවශ්‍යතා සඳහා වාහන මිලදී ගන්නා අයට බලපාන නමුත්, පුද්ගලික වාහනවලට සාපේක්ෂව LTV අනුපාතය තවමත් ඉහළ මට්ටමක පවතින බැවින්, ව්‍යාපාරික කටයුතු සඳහා වන බලපෑම තරමක් අඩු විය හැක

මෙතෙක් විදේශීය සමාගම් සඳහා පමණක් සීමා වී තිබූ කංසා වගා ව්‍යාපෘතියේ ඉදිරි අදියර සඳහා දේශීය ආයෝජකයින්ට අවස්ථාව ලබා දීමට රජය සැලසුම් කරන බව සෞඛ්‍ය නියෝජ්‍ය අමාත්‍ය හංසක විජේමුණි මහතා ප්‍රකාශ කරයි.

නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරයා සඳහන් කළේ, ව්‍යාපෘතියේ මූලික අදියර සඳහා ආයෝජන මණ්ඩලය විසින් පනවා ඇති දැඩි කොන්දේසි යටතේ විදේශීය ආයෝජකයින් තෝරාගෙන ඇති බවයි. මෙම මූලික ව්‍යාපෘතිය සඳහා ලැබුණු අයදුම්පත් 37ක් අතරින් සමාගම් හතක් පමණක් තෝරාගෙන තිබේ.

“මෙම මුල් අදියර යටතේ තෝරාගත් විදේශීය ආයෝජකයින් මේ වසරේ පසු භාගයේ දී අවබෝධතා ගිවිසුම් අත්සන් කිරීමට නියමිත අතර, වගා කටයුතු ලබන වසරේ දී ආරම්භ කිරීමට අපේක්ෂා කෙරේ. තෝරාගත් සමාගම් කිහිපයකට කංසා කොළ, මල් සහ ශාකයේ අනෙකුත් කොටස් අපනයනය කිරීම සඳහා දැනටමත් රජයේ අනුමැතිය හිමි වී තිබෙනවා.”

ඇතැම් කණ්ඩායම්වලින් විරෝධතා මතු වුවද, රජය මෙම ව්‍යාපෘතිය ඉදිරියට ගෙන යාමට කැපවී සිටින බව විජේමුණි මහතා වැඩිදුරටත් අවධාරණය කළේය.

මීළඟ අදියරේ දී දේශීය ආයෝජකයින්ගේ සහභාගීත්වය මෙම ව්‍යාපෘතිය වඩාත් සාර්ථක කරනු ඇතැයි රජය විශ්වාස කරයි.

ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක වන්නේ මීරිගම පිහිටි ඹ්Oඓ හිමිකාරීත්වය දරන අක්කර 65ක භූමි භාගයක විශේෂ ආරක්ෂක විධිවිධාන යටතේ ය.

රජයේ මෙම තීරණය මඟින් රටට නව විදේශ විනිමය ගෙන ඒම සහ දේශීය කෘෂිකර්මාන්තයට නවෝත්පාදන අවස්ථා හඳුන්වා දීම අපේක්ෂා කෙරේ.

මෙම වසරේ පළමු මාස 10දී මෙරටට වාහන 250,000 ක් පමණ ආනයනය කර ඇති බවත් ඉන් රේගුව ඉපැයූ බදු ආදායම රුපියල් කෝටි 63,000 ක් බවත් ශ්‍රී ලංකා රේගුව ප්‍රකාශ කළේය.

පසුගිය වසරේ පළමු මාස 10 ට සාපේක්ෂව එය සියයට 1000 කටත් වඩා වැඩි ප්‍රතිශතයකි.

මෙම වසරේ පළමු මාස 9 තුළ පමණක් මෙරට වාහන ආනයනය කිරීමට ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 1.2 ක (ශ්‍රී ලංකා රුපියල් කෝටි 36,431 ක් පමණ) මුදලක් වියදම් කර ඇති අතර වාහන ආනයනය වැඩිම මුදලක් වියදම් කර ඇත්තේ පසුගිය සැප්තැම්බර් මාසයේ බවත් නවතම දත්ත වාර්තා පෙන්වා දුන්නේය.

වාහන ආනයනයට වැඩිම මුදලක් වැයකර ඇත්තේ පසුගිය සැප්තැම්බර් මාසයේ වන අතර පසුගිය සැප්තැම්බර් මාසයේදී වාහන ආනයනය කිරීම සඳහා ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 286 ක් (ශ්‍රී ලංකා රුපියල් කෝටි 8682 ක් පමණ) මුදලක් ශ්‍රී ලංකාව වැයකර තිබිණි.

වාහන ආනයන වියදමට පෞද්ගලික වාහන මෙන්ම වාණිජ වාහන ආනයනය කිරීමට ගීය වියදමද ඇතුළත් වන බව දත්ත වාර්තා පෙන්වා දුන්නේය. මහ බැංකුවේ දත්ත වාර්තාවලට අනුව අප්‍රේල් මාසයේදී ශ්‍රී ලංකාව වාහන ආනයනය කිරීම සඳහා ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 134 ක් වියදම් කර තිබූ අතර මැයි මාසයේදී ඩොලර් මිලියන 118 ක් මුදලක් වාහන ආනයනය කිරීම සඳහා වියදම් කර තිබිණි. එසේම ජූනි මාසයේදී ශ්‍රී ලංකාව වාහන ආනයනය කිරීම සඳහා ඩොලර් මිලියන 163 ක මුදලක්ද, ජූලි මාසයේදී මෙරටට වාහන ආනයනය කිරීමට ඩොලර් මිලියන 193 ක මුදලක්ද වැයකර ඇත. පසුගිය අගෝස්තු මාසයේදී වාහන ආනයනය කිරීම සඳහා ඩොලර් මිලියන 249 ක මුදලක් වියදම් කර තිබිණි.

ඒ අනුව ජනවාරි සිට මාර්තු දක්වා කාලය සඳහා ශ්‍රී ලංකාව වාහන ආනයනය කිරීමට ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 61 ක මුදලක් වැයකර තිබුණේය.

මූලාශ්‍රය – ලංකාදීප

ප්‍රකෝටිපති ව්‍යාපාරික ධම්මික පෙරේරා මහතා විසින් කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ ලැයිස්තුගත සමාගමක් වන හරිස්චන්ද්‍ර මිල්ස් පීඑල්සී හි 40%ක කොටස් හිමිකාරීත්වයක් අත්පත් කර ගැනීමට කටයුතු කර තිබේ.

හරිස්චන්ද්‍ර මිල්ස් පීඑල්සී හි ප්‍රමුඛ කොටස් හිමියා වූ ආචාර්ය ටී. සෙන්තිල්වෙල් මහතාගේ ආයෝජන හස්තය වන Senthilverl Holdings (PVT) Ltd සතුව පැවති කොටස් 778,946 ක් එකක් රු. 3,300.00 ක් බැගින් මිල දී ගැනීමට ධම්මික පෙරේරා මහතා විසින් කටයුතු කළ බව වෙළෙඳපොළ ආරංචි මාර්ග තහවුරු කර සිටී.

මෙය රු. බිලියන 2.57ක ගනුදෙනුවකි.

මෙය ධම්මික පෙරේරා මහතා විසින් මෙම වසරේ ව්‍යාපාර අත්පත් කර ගැනීමක් සිදුකළ සිව්වැනි අවස්ථාව වන අතර පසුගිය සැප්තැම්බර් මාසයේ ඔහුගේ ආයෝජන සමාගම වන වැලිබල් වන් හා අනුබද්ධ LB ෆිනෑන්ස් පීඑල්සී විසින් තවත් ලැයිස්තුගත මූල්‍ය සමාගමක් වූ Associated Motor Finance Company PLC සමාගමේ බහුතර කොටස් අයිතිය අත්පත් කර ගන්නා බව නිවේදනය කර තිබුණි.

මේ අතර 2025 වර්ෂය තුළ දී ධම්මික පෙරේරා, තවත් දැවැන්ත ව්‍යාපාර අත්පත් කර ගැනීම් දෙකකට මුලපිරූ අතර එහිදී ලාෆ්ස් හෝල්ඩිංග්ස් සහ වැලිබල් ත්‍රී සමාගමේ එක්වීම කැපීපෙනේ.

මීට අමතර 2025 ජූලි 08 දා EAST WEST PROPERTIES PLC හි බහුතර කොටස් හිමිකාරීත්වය අත්පත් කර ගැනීමට ද ප්‍රකෝටිපති ව්‍යාපාරික ධම්මික පෙරේරා කටයුතු කළේය.

ඒ වෙනුවෙන් රු. බිලියන 3.23ක් ඔහු විසින් ආයෝජනය කර තිබුණි.

ඉදිරි අයවැය ඉලක්ක කර ගණිමින් රජය වාහන ආනයනයට අදාළ බදු ක්‍රමවේදයන් වෙනස් කිරීමට ඉඩ ඇති බව වාහන ආනයනකරුවන්ගේ සංගමය පවසයි.

බදු සංශෝධනයෙන් වෙළෙඳපොළේ වාහන මිල කෙරෙහි යම් බලපෑමක් එල්ල වීමට හැකියාවක් පවතින බව පෙන්වාදෙන වාහන ආනයකරුවන් සදහන් කරන්නේ මේ මොහොත වන විට, තෙවැනි රටක ණයවර ලිපි හරහා ආනයනය කරන ලද වාහන දහසකට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් රේගු භාරයේ රඳවා තබාගෙන ඇති අතර, මේ සම්බන්ධයෙන් අධිකරණයේ නඩු කීපයක් විභාග වෙමින් පවතින බවයි.

මෙම නඩු විභාගවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස රජය සහ ආනයනකරුවන් අතර යම් එකඟතාවන් ඇති වීමට ඉඩකඩ ඇත.

තෙවැනි පාර්ශ්වයේ ණයවර ලිපි ගැටලුවට ස්ථිරසාර විසඳුමක් ලබා ගැනීම මෙන්ම, රේගුවේ රඳවාගෙන ඇති වාහන නිදහස් කරගැනීම සඳහා වන නඩුකරවලදී ඇති කරගනු ලබන එකඟතා මත පදනම්ව, ඉදිරියේදී වාහන ආනයන බදු ව්‍යුහය වෙනස් වනු ඇතැයි ආනයනකරුවෝ විශ්වාස කරති.

ඩිජිටල් තාක්ෂණය දියුණු වීමත් සමඟම, ක්‍රිප්ටෝ මුදල් (Cryptocurrency) පිළිබඳව ඔබට අසන්නට ලැබෙනවා. අද වන විට සමාජ මාධ්‍ය හරහා ක්‍රිප්ටෝ මුදල් ප්‍රවර්ධනය කිරීම, ඒ සම්බන්ධයෙන් වන වෙළඳාම් (trading), සහ පුහුණු වැඩසටහන් බහුලව දක්නට ලැබෙනවා. මේ අතර, Statista ආයතනය පුරෝකථනය කරන්නේ 2025 වන විට ශ්‍රී ලංකාවේ ඩිජිටල් වත්කම් වෙළඳපොළ ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 62.6ක ආදායමක් ලබනු ඇති බවයි.

මෙවැනි පසුබිමක් තුළ, ශ්‍රී ලංකාව තුළ ක්‍රිප්ටෝ මුදල්වල නීත්‍යානුකූල තත්ත්වය සහ ආයෝජනයේ අවදානම් පිළිබඳව අවබෝධයක් ලබා ගැනීම වැදගත්.

ක්‍රිප්ටෝ මුදල් යනු කුමක්ද?

ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවට අනුව, ක්‍රිප්ටෝ මුදල් යනු රටක මූල්‍ය අධිකාරියක මැදිහත්වීමකින් තොරව පෞද්ගලිකව ජනනය කරන ලද, අතථ්‍ය මුදල් වර්ගයක්. මේවා ගුප්තකේතන විද්‍යාව (Cryptography) සහ ව්‍යාප්ත ලෙජර් තාක්ෂණය (Distributed Ledger Technology) වැනි තාක්ෂණික ක්‍රම මගින් ක්‍රියාත්මක වන ඩිජිටල් වත්කම්.

බොහෝ දෙනා විශ්වාස කළත්, ක්‍රිප්ටෝ මුදල් භෞතිකව පරිහරණය කළ නොහැකියි. ඒවා එදිනෙදා භාවිත කරන මුදල් මෙන් ගනුදෙනු සඳහා භාවිත නොකරන අතර අන්තර්ජාලය හරහා පමණක් ගනුදෙනු සිදු කිරීමට අවස්ථාව ලැබෙනවා. Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), Tether (USDT), Binance Coin (BNB) සහ USD Coin (USDC) යනු මේ සඳහා උදාහරණ කිහිපයක්.

ශ්‍රී ලංකාවේ නීත්‍යානුකූල තත්ත්වය

ලෝකයේ බොහෝ රටවල්, විශේෂයෙන්ම ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය, එක්සත් රාජධානිය, ජපානය සහ ඔස්ට්‍රේලියාව වැනි රටවල් ක්‍රිප්ටෝ මුදල් වලංගු මුදල් ඒකකයක් ලෙස පිළිගන්නා අතර, ශ්‍රී ලංකාව තුළ තත්ත්වය ඊට වෙනස්.

ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව පවසන්නේ ක්‍රිප්ටෝ මුදල් වලංගු මුදල් (Legal Tender) ලෙස හෝ පිළිගත් වත්කමක් ලෙස නොසලකන බවයි. එමෙන්ම, ඒවා භාවිතය සඳහා මෙරට තුළ කිසිදු නියාමන ආරක්ෂාවක් පවතින්නේ නැහැ.

විදේශ විනිමය පනත යටතේ නිකුත් කරන ලද නියෝගයන්ට අනුව, ක්‍රිප්ටෝ මුදල් ගනුදෙනු සඳහා හර කාඩ්පත් (Debit Cards) හෝ ණය කාඩ්පත් (Credit Cards) වැනි ඉලෙක්ට්‍රොනික ගෙවීම් ක්‍රම භාවිත කිරීමට ද අවසර නැහැ.

මීට පෙර ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකු අධිපති ආචාර්ය නන්දලාල් වීරසිංහ මහතා ප්‍රකාශ කළේ, “ලංකාව තුළ ක්‍රිප්ටෝකරන්සි භාවිතය නීත්‍යනුකූල නැහැ” යනුවෙනුයි. එසේම, මෙම ක්‍රිප්ටෝ මුදල් මුදල් විශුද්ධිකරණය (money laundering) වැනි නීති විරෝධී කටයුතු සඳහා බහුලව භාවිත වන බව ද ඔහු පෙන්වා දුන්නා.

ක්‍රිප්ටෝ මුදල් ආයෝජනයේ අවදානම්

ක්‍රිප්ටෝ මුදල් යනු ඉතා ඉහළ අවදානමක් සහිත, අස්ථාවර වත්කමක්. බොහෝ අවස්ථාවල ක්‍රිප්ටෝ වෙළෙඳපොළේ මිල ගණන් සීඝ්‍රයෙන් ඉහළ යෑම සහ පහළ යෑම සිදු විය හැකි අතර, මෙය ආයෝජකයන්ට විශාල මූල්‍ය පාඩු ඇති කිරීමට හේතු විය හැකියි.

මහ බැංකුව අවස්ථා කිහිපයකදී ම මේ පිළිබඳව මහජනතාවට අනතුරු ඇඟවූවා. “ක්‍රිප්ටෝකරන්සිවල ආයෝජනය කරපු අයට මේක අඩු වැඩි වීම නිසා තමන්ගේ මුදල් නැති වෙලා තියෙනවා. වංචාවලට අහුවෙලා තියෙනවා,” යනුවෙන් මහ බැංකු අධිපතිවරයා ප්‍රකාශ කළා.

වංචනික ක්‍රිප්ටෝ යෝජනා ක්‍රම ද බහුලව දක්නට ලැබෙනවා. අධික ලාභ පොරොන්දු වී මුදල් ලබා ගැනීම, වංචනික ක්‍රිප්ටෝ ව්‍යාපෘතිවලට ආයෝජනය කිරීමට පොළඹවා ගැනීම වැනි ක්‍රියාවන් මේ අතර ප්‍රධානයි.

ක්‍රිප්ටෝ මුදල් සම්බන්ධ කිසිදු ක්‍රියාවක් සඳහා, එනම් මුදල් ජනනය කිරීම (mining), හුවමාරුව (exchange), තැන්පතු භාර ගැනීම හෝ ආයෝජන උපදේශන සේවා සඳහා කිසිදු පුද්ගලයෙකුට හෝ ආයතනයකට ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් කිසිදු බලපත්‍රයක් හෝ අවසරයක් ලබා දී නැහැ.

මෙවැනි නීත්‍යානුකූල සහ මූල්‍යමය අවදානම් මධ්‍යයේ වුවත්, සමහර පුද්ගලයන්, දේශපාලඥයන් පවා, ක්‍රිප්ටෝ මුදල්වලින් උපයාගත් ආදායම් වත්කම් ලෙස ප්‍රකාශ කිරීම වැනි සිදුවීම් අපට දැකගත හැකියි. මේ නිසා, ක්‍රිප්ටෝ ආයෝජන සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමේදී ඉතා ප්‍රවේශමෙන් ක්‍රියා කිරීම වැදගත්.

බී.බී.සී. සිංහල වෙබ් අඩවියේ පල වූ ලිපියක කරුණු ඇසුරිනි.